Intelligentieonderzoek (IQ-test)

Wat 

Met een intelligentieonderzoek (ook wel IQ-test genoemd) wordt het cognitief functioneren van een kind in beeld gebracht. 

Een intelligentietest geeft een schatting van het intelligentieniveau van een kind, in vergelijking met andere kinderen. Het onderzoek omvat meer dan alleen het opleveren van een IQ-score. De test geeft ook een indruk van het cognitief profiel van een kind en eventuele sterktes en zwaktes in het profiel.

Daarnaast kijk ik bij een intelligentieonderzoek naar het gedrag van een kind: naar hoe een kind een taak aanpakt, naar de werkhouding en de strategieën die hij hanteert om opgaves op te lossen en naar wat hem daarbij hindert of helpt. Wanneer bij een kind (hoog-)begaafdheid wordt vermoed, heb ik altijd oog voor de manier waarop kenmerken zoals perfectionisme, gevoeligheid, of een creatieve of complexe denkwijze de prestaties beïnvloeden.  

Zo ontstaat een vollediger beeld van wat een kind kenmerkt en wat hij nodig heeft. Dit resulteert in een verslag met heldere adviezen voor thuis en/of school.

Hoe

Ik maak gebruik van een aantal verschillende intelligentietests.

• WISC-V-NL: deze test is geschikt voor kinderen in de leeftijd van 6 tot en met 16 jaar. De test meet de algemene intelligentie (Totaal IQ) en geeft daarnaast informatie over hoe een kind functioneert op enkele belangrijke vaardigheidsgebieden. Dit wordt uitgedrukt in indexscores. Het gaat hierbij om indexscores voor Verbaal Begrip, Visueel Ruimtelijk, Fluïde Redeneren, Werkgeheugen en Verwerkingssnelheid.
• KIQT+: een nieuwere IQ-test voor (vermoedelijk) hoogbegaafde kinderen in de leeftijd van 5 tot en met 10 jaar. Naast het een score voor het Totaal IQ zijn er indexscores voor Fluïde Redeneren, Visueel Ruimtelijk redeneren en Kwantitatief Redeneren. De KIQT+ is speciaal ontworpen voor kinderen met een hoge intelligentie. Dat betekent onder andere dat IQ-scores tussen 105 en 170 betrouwbaar kunnen worden gemeten, dat het instapniveau hoger ligt (de test begint moeilijker), dat tijdsdruk zoveel mogelijk wordt vermeden en er bijvoorbeeld een iets andere manier van scoren is. Meer informatie over deze test is te vinden op de website van Scaliq.
• IDS-2: de IDS-2 is een test voor kinderen en jongeren van 5 tot en met 20 jaar. De test meet niet alleen intelligentie, maar ook een aantal andere belangrijke ontwikkelingsgebieden, zoals executief functioneren, sociaal-emotionele en motorische ontwikkeling, taal- en rekenvaardigheid en werkhouding. Afhankelijk van de hulpvraag wordt gekozen welke onderdelen worden afgenomen. Intelligentie wordt met de IDS-2 uitgebreid in beeld gebracht. Er wordt gekeken naar het Totaal IQ en daarnaast zijn er bij deze intelligentietest scores voor Visuele verwerking, Langetermijngeheugen, Verwerkingssnelheid, Kortetermijn geheugen (auditief en ruimtelijk-visueel), Abstract denken en Verbaal redeneren.
• WPPSI-IV-NL: deze test is geschikt voor kinderen van 2,5 tot 7 jaar. De test is van dezelfde ontwikkelaar als de WISC-V-NL en kent dezelfde opbouw in Totaal IQ en indexscores.

Deze keuze voor een intelligentietest wordt gebaseerd op de onderzoeksvraag en uiteraard de leeftijd van het kind. Ik verken graag samen met ouders en/of opdrachtgever wat de best passende test is.

De tests die ik gebruik zijn tests met een goede theoretische onderbouwing (CHC-model). Ook zijn alle tests voorzien van recente normen en ze zijn positief beoordeeld door de COTAN.

Bij het onderzoeken van jonge kinderen (tot plusminus 5 jaar) moet de uitslag van de test vooral worden gezien als indicatief en als beeld van de ontwikkeling op dat moment en is het bij voorkeur onderdeel van een breder beeld van het kind. 

Intelligentieonderzoek bij vermoedens van hoogbegaafdheid

Het doel van een intelligentieonderzoek is een zo betrouwbaar en objectief mogelijke inschatting te krijgen van het cognitief potentieel van een kind, oftewel: wat heeft een kind in potentie in zich? Zo’n inschatting kan van belang zijn om goed bij een kind te kunnen aansluiten, zowel op school als thuis. Een intelligentieonderzoek is niet bedoeld om hoogbegaafdheid vast te stellen. 

Bij vermoedens van hoogbegaafdheid kan een intelligentietest wel veel duidelijkheid geven. Bijvoorbeeld wanneer de indruk is dat een kind mogelijk wordt over- of ondervraagd. Soms is een intelligentieonderzoek nodig om toegang te krijgen tot een vorm van onderwijs speciaal voor hoogbegaafde leerlingen. 

Wanneer een intelligentieonderzoek (IQ-test)?

Een intelligentieonderzoek wordt aangeraden wanneer er geen problemen of zorgen zijn op het vlak van gedrag of ontwikkeling en er enkel een specifieke vraag is over het intelligentieniveau. Dit kan bijvoorbeeld nodig zijn in het kader van onderwijsaanpassingen, toelating tot onderwijs voor hoogbegaafden of een plusklas. Wanneer de achterliggende vraag uitgebreider is, kan het zinvol zijn te kiezen voor een breder psychologisch onderzoek. In dat geval wordt er ook vaak een intelligentieonderzoek gedaan, maar wordt dit aangevuld met onderzoek naar andere onderdelen van het functioneren.